İLKME YOĞURDU

.
İlkme Yoğurdu Ve Tarhana
.
Son zamanlarda garip bir şekilde eski yaşam şartlarımdan kalanları hatırlamaya başladım.Yaşmı ilerliyor,emeklilik mi başa vurdu,nedense.Daha çok ta çocukluk dönemine ait olan bu olgulardan,şimdiki kuşakların bilmediğini sandığım bazılarını burada anlatmak istiyorum.
.
Çocukluğumda, bizim oralarda tarhana yapılırdı.Tarhana uzun geçen kış günlerinin, vazgeçilmez yemeği idi.Öyle vazgeçilmez ki,hem çorba,hem eğlencelik çerez,hem ıslatılıp yenen pratik aparat.
Anadoluda çok çeşitli tarhana türleri vardır.Bizim tarhana dövme ve yoğurttan yapılır.
.
Tarhana yapmaya başlamak için,çok miktarda yoğurt gerekir.Köy yerinde bu kadar çok miktarda yoğurdu bir iki gün içinde elde etmek mümkün değildir.Onun için yoğurdu biriktirmek gerekir.
Yoğurt biriktirme işlemi ise oldukça ilginçti.Bu iş için öncelikle bir keçi derisine ihtiyaç vardı.Tulum şeklinde yüzülmüş keçi derisinin boğaz bölümü dışında kalan delik kısımlar dikilirdi.Dış kısımdaki kıllar traş edilerek derinin yüzü temizlenirdi.Say şeklinde düzgün bir taş,derinin oturtulacağı zemin olarak hazırlanır,hazırlanan bu deri,boğazı yukarı gelecek şekilde ,kilerde veya evin ocaklık denen bölümünde uygun bir köşeye yerleştirilirdi.
Evdeki sağımlık hayvanlardan elde edilen günlük yoğurt,bu derinin içine dökülürdü.Günler geçtikçe,derinin içi yoğurt dolmaya başlardı.Bu yoğurt biriktirme işlemine İLKME YOĞURDU denirdi.Derinin su geçirme özelliğinden dolayı,yoğurdun acı suyu deriden dışarıya sızardı.Dışarı sızan bu sızıntıya KEF denirdi.Derinin yüzünde oluşan kef,zaman zaman bıçakla sıyrılıp atılırdı.İlkme yoğurdu acı suyu atılmış bir yoğurt olduğundan çok lezzetli olurdu.Görünüş bakımından süzme yoğurt gibiydi.
Derinin içi yoğurtla dolup,yeterince ilkme yoğurdu elde edilince,tarhana yapımına geçilirdi.
.
Büyük kazanlarda haşlanan dövmeler,bol miktarda ilkme yoğurdu ile karıştırılırdı.Yeterince tuz eklenip,mayalanması için savanlar içinde iki gün bekletilirdi.
.
Suyunu çekmiş ve mayalanmış olan yaş tarhana,KAŞŞAK denilen,kamışların yan yana dizilip örülmesinden oluşan sergiye,avuç içinde şekil verilerek serilip kurutulurdu.Kurutma işlemi genellikle dam başlarında yapılırdı.Geceleri damda tarhananın yanında,yıldızları seyrederek yatmak ayrı bir zevkti.
Kuruyan tarhanalar çuvallara konulup,kışın tüketilmek üzere ambarlara kaldırılırdı.
.
Nefis tarhana çorbası vazgeçilmezimdir.Tarhanayı ne yapar eder,her yıl yaparım.Pazarda satılanlar beni kesmez.İlla kendi zevkime göre yapmalıyım.Ama doğaldır ki,eski usullerle yapmıyorum artık.Eski usulle yapmaya kalksan,deriyi nerden bulacaksın,yoğurdu nasıl ilkeceksin.
.
Ama ilkmek istediğim başka şeyler var.Sevgiyi ilkmek istiyorum.Bilgiyi ilkmek istiyorum.İlkme yoğurdu gibi sabırla ve usanmadan.Zaman zaman da kefini alıp atmak istiyorum yaşantıların.Yoksa nasıl çekilir bu hayat.
.
Herkese de tavsiye ederim.Sevgilerinizi,ilkme yoğurdu gibi biriktirin.Kin ve nefretleri ise,kef gibi sıyırıp atın hayatınızdan.

Ramazan Işık